Vrijwel overal in de Alpen kom je ze tegen: kruizen op bergtoppen. Leuk voor bergwandelaars om mee op de foto te gaan en als herkenningsteken. Maar hoe zijn al die kruizen eigenlijk bovenop de bergen gekomen en waar dienen ze echt voor? In dit weblog lees je meer over de betekenis van een kruis op een bergtop.
De eerste bergkruizen dateren uit de 13e eeuw en sommige staan er dus al meer dan 700 jaar. In de eerste plaats werden er vooral kruizen geplaatst uit religieus oogpunt. De bergen in de katholieke regio’s van de Alpen werden van kruizen voorzien ter herdenking aan het overwinnen van de berg. Op de top van de berg ben je het dichtst bij de hemel. In Italië kom je ook regelmatig beelden van Madonna (Maria), de Heilige Maagd, tegen op bergtoppen.
Een kruis bovenop een berg, een Gipfelkreuz, heeft echter niet altijd een religieuze betekenis. Vanaf de 16e eeuw gingen de kruizen ook fungeren als markering van (gemeente-)grenzen. Met de opkomst van het alpinisme in de 19e eeuw kregen de kruizen ook daadwerkelijk een functie. De Verlichting (intellectuele stroming in Europa) zorgde voor een toenemende interesse in wetenschap, waardoor de kruizen ook werden uitgerust met bliksemafleider en meetinstrumenten. Een kruis bovenop een bergtop diende vanaf toen meer als eerbetoon aan de menselijke prestaties dan aan god.
Sinds de 20e eeuw heeft het kruis zijn religieuze functie weer terug. Het einde van de Tweede Wereldoorlog zorgde voor nog meer kruizen in de Alpen, aangezien deze gingen dienen ter herdenking aan de gesneuvelden en een teken werden van dankbaarheid aan de teruggekeerde soldaten.
De carrière van het kruis leek hiermee ten einde te zijn gekomen, maar dit is niet het geval. Reinhold Messner, een bekende bergbeklimmer, vindt al die kruizen bovenop de bergen maar niks. Volgens hem worden de prachtige bergtoppen misbruikt voor religieuze en wetenschappelijke doeleinden. De bergen behoren toe tot de hele wereld en niet alleen aan een bepaald geloof, betoogt Messner. Hij ziet liever dat de symbolen van de toppen verwijderd worden, zodat ze niet meer opvallen in het berglandschap.
De opvatting van Messner kent de nodige voorstanders. Anderzijds kan iedereen een eigen interpretatie bij de kruizen hebben, en hoef je het niet als religieus teken te zien. Want of er nou een kruis, gebedsvlaggetjes of een ‘steenmannetje’ staat, je kunt hier je persoonlijke invulling aan geven. Het kruis bovenop een berg dient voor veel klimmers nog altijd als teken voor het bereiken van een doel.
Thijs verkent de bergen in de zomer het liefst op de racefiets. De schoonheid van het landschap en de strijd aangaan met de berg zijn aspecten waarvoor hij graag afreist naar de Alpen. Naast het beklimmen van bekende Alpenreuzen als Alpe d’Huez, Col du Galibier en Mont Ventoux fietst hij ook graag in de heuvels van Zuid-Limburg.
